ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Κλείνει τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, τακτοποιεί τα φωτογραφικά σύνεργα στις θήκες τους, φοράει το ράσο του. Είναι ένα ξεχωριστό απόγευμα για τον παπα-Γιάννη Οικονομίδη, που πρωτογνωρίσαμε σχεδόν τρία χρόνια πριν. Η Ακαδημία Αθηνών αποφάσισε να του απονείμει βραβείο «για πράξη κοινωνικής αρετής και ανθρωπισμού, σε τομέα που η μέριμνα της πολιτείας ήταν ανύπαρκτη ή ανεπαρκής»!

«Το πρόβλημα αναδείχθηκε, τώρα ήρθε η δύσκολη ώρα να παρθούν αποφάσεις απέναντι σε συγκεκριμένους ρυπαντές, συγκεκριμένους αρμοδίους», λέει ο παπα- Γιάννης Οικονομίδης, περπατώντας στην τοξινωμένη όχθη του Ασωπού Οσο ανύπαρκτη ήταν δηλαδή στα Οινόφυτα, όπου εδώ και δεκαετίες ο Ασωπός ποταμός μετατρέπεται σε ανοιχτό βόθρο υποδοχής βιομηχανικών λυμάτων. Ο παπα-Γιάννης αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια αμέτρητες ώρες να φωτογραφίζει τις παράνομες χωματερές των εργοστασίων και τους σωλήνες που άδειαζαν τόνους χημικών στα ποτάμια, να μετρά θανάτους από καρκίνο, να μιλά με τους συμπολίτες του.
Λίγο πριν φιλήσει τα τρία του παιδιά και ξεκινήσει να παραλάβει, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, το βραβείο «εις μνήμην Μαυρίκου Αντωνίου Καζέ και Φανής χήρας Μ.-Αντ. Καζέ», μιλάμε μαζί του για τραγωδίες και χαρμολύπες, το τεράστιο κενό της Εκκλησίας, την υποκρισία της νηστείας:
Τον Απρίλιο του 2007, ο παπα-Γιάννης Οικονομίδης ήταν ένας άγνωστος «ρασοφόρος ακτιβιστής», όπως άγνωστη στον πολύ κόσμο ήταν και η «τραγωδία» με την τοξική μόλυνση του Ασωπού ποταμού. Τι άλλαξε από τότε;
«Τώρα η τραγωδία του Ασωπού είναι γνωστή. Φτάσαμε σε ένα σημείο όπου το κέντρο βάρους φεύγει από την ανάδειξη του προβλήματος και περνά στις ζητούμενες λύσεις. Γνωστοί έγιναν επίσης οι οργανωμένοι πολίτες της περιοχής που έκαναν πολύ σημαντικές παρεμβάσεις...».
«Σταθμοί» τραγωδίας
Στην πορεία αυτή, ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι σταθμοί;
«Μέχρι και τον Αύγουστο του 2007 προσπαθούσαμε να ανοίξουμε τη συζήτηση για το θέμα. Τότε αποκαλύπτεται η ύπαρξη του εξασθενούς χρωμίου. Κρατώ ως επόμενο σταθμό την προσφυγή της ΕΚΠΟΙΖΩ κατά του Δήμου Οινοφύτων, όπου για πρώτη φορά ελληνικό δικαστήριο λέει ότι η πολιτεία δεν έχει το δικαίωμα να κάνει πειραματόζωα τους πολίτες της. Τότε γέμισε ο τόπος μας μαύρες πλαστικές δεξαμενές ώστε να αποθηκεύει ο κόσμος νερό για τις βασικές του ανάγκες. Ακολούθησε η έκθεση του επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, όπου για πρώτη φορά ανεξάρτητη αρχή γράφει επιτέλους επίσημα κάτι που ξέραμε, ότι δηλαδή η τοπική αυτοδιοίκηση κάθε βαθμού και τα υπουργεία μεθόδευαν την "εξαφάνιση" των τοξικών που παράγονταν στην περιοχή. Αλλος ένας σταθμός ήταν η εκδήλωση στις Βρυξέλλες που οργάνωσε το Ινστιτούτο Τοπικής Ανάπτυξης Πολιτισμού Οινοφύτων με το κόμμα των Πρασίνων, όπου για πρώτη φορά αναδείχθηκε το πρόβλημα και κερδίσαμε σε επίπεδο Ε.Ε. πως δεν νοείται όριο ασφαλείας για έκθεση σε καρκινογόνους και μεταλλαξιογόνους παράγοντες και ότι υπάρχει θεσμικό κενό που πρέπει να καλυφθεί με μηχανισμό παρέμβασης σε περιστατικά χημικής ρύπανσης εις βάρος του περιβάλλοντος και του πληθυσμού. Σταθμός είναι επίσης η έναρξη χρήσης ένδικων μέσων από πολίτες στα αστικά και ποινικά δικαστήρια κατά βιομηχανιών και οργάνων της πολιτείας για αποζημιώσεις, έκθεση σε κίνδυνο, διαφυγόντα κέρδη, μείωση αξίας ακινήτων και ψυχική οδύνη, όταν κάποιος έχει χάσει άνθρωπό του από την έκθεση στη ρύπανση».

Οδηγήθηκε κάποια τέτοια υπόθεση σε απόφαση;
«Στο Συμβούλιο της Επικρατείας υπάρχει θετική εισήγηση για την προσφυγή μας κατά της νομαρχίας Βοιωτίας, η οποία όφειλε να εξετάσει τα αιτήματά μας για άρση των παράνομων αδειών λειτουργίας που είχε εκδώσει και να μην τους επιτρέπει ανενόχλητους να ρυπαίνουν».
Χαρμολύπη
 
Οι βροχές κατεβάζουν περισσότερο νερό στον Ασωπό αλλά το χρώμα του παραμένει αφύσικο, θυμίζοντας τις μετρήσεις βαρέων μετάλλων που έκρυβαν οι αρμόδιοι 
Η βράβευση της Ακαδημίας είναι ένας σταθμός;
«Σε επικοινωνιακό επίπεδο είναι. Οχι όσον αφορά το πρόσωπό μου, αλλά την αναγνώριση που βρίσκουν έτσι οι συλλογικοί μας αγώνες».
Πώς νιώθετε όμως προσωπικά για τη βράβευση;
«Κατά πρώτον νιώθω λυπημένος, γιατί εάν έκαναν σωστά τη δουλειά τους οι τοπικές αρχές δεν θα χρειαζόταν αυτός ο αγώνας για να αναδειχθεί το πρόβλημα. Κατά δεύτερον, χαρούμενος, διότι με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζονται με τον καλύτερο τρόπο οι προσπάθειες των περιβαλλοντικών οργανώσεων. Νιώθω επίσης "μισός", διότι θα προτιμούσα να μοιραστώ το βραβείο με τον Θανάση Παντελόγλου, που μας άνοιξε τα μάτια και στάθηκε στο πλευρό μας με την επιστημονική του κατάρτιση όλα αυτά τα χρόνια».
Η χαρμολύπη είναι και στοιχείο της χριστιανικής πίστης...
«Η ζωή η ίδια είναι χαρμολύπη. Αποτελεί βίωμα για όλους μας να χαίρεσαι για κάτι που αποτελεί τραγωδία. Χαίρεσαι όταν επιτέλους ακούγεται η φωνή σου, αλλά στο βάθος υπάρχει λύπη ξέροντας ότι χιλιάδες άνθρωποι έχουν υποστεί ζημιά ενδεχομένως μη αναστρέψιμη».
Κάτι σαν τη Σταύρωση με την Ανάσταση.
«Την Ανάσταση όμως δεν την έχουμε δει ακόμη».
Επί της ουσίας, το βραβείο λέει κάτι; Μπορούν οι πνευματικοί άνθρωποι, οι χωρίς δικαστική ή πολιτική εξουσία να βοηθήσουν;
«Είναι πάγιο αίτημα οι πνευματικοί άνθρωποι να ασχοληθούν με το περιβαλλοντικό ζήτημα. Είναι πνευματικό ζήτημα ακόμη και αν εκφράζεται με υλικό τρόπο. Ξεκινά από τη στάση που έχουμε απέναντι στον κόσμο και το περιβάλλον γύρω μας».
Αν είχατε περιθώριο να μιλήσατε σήμερα στην Ακαδημία, τι θα λέγατε;
«Θα ήθελα αυτοί οι σοφοί να ασχοληθούν με το γιατί φτάσαμε ώς εδώ. Για ποιο λόγο ρημάχτηκε ο τόπος, τι δεν κάναμε καλά. Μπροστά μας είναι η υλοποίηση λύσεων και εκεί χρειάζεται η συμπαράσταση όλων».
Τι γίνεται όμως όταν ένας πνευματικός φορέας χρησιμοποιεί οικονομικές χορηγίες από συμφέροντα που ενδεχομένως ρυπαίνουν;
«Η Εκκλησία μας λέει ότι επ' ουδενί δεν πρέπει να πάρεις βρώμικα λεφτά, έστω και αν είναι για καλό σκοπό. Εχει σημασία να μη σε φιμώνει η χρηματοδότηση. Ο,τι πετύχαμε έως σήμερα εμείς το κάναμε χωρίς χρηματοδότηση».
Το ότι φοράτε ράσο συνεχίζει να βοηθάει τις δράσεις σας, όπως λέγαμε στην πρώτη μας κουβέντα; Ρωτώ, διότι πριν από μήνες είχαμε φαινόμενο προπηλακισμού από αγρότη της περιοχής σε βάρος σας.
«Αυτό ήταν ένα σύμπτωμα της βαριάς αρρώστιας που περνάμε. Το να στέκεσαι στα επιφανειακά συμπτώματα αποπροσανατολίζει... Ηταν ένα ατυχές περιστατικό που δείχνει πού μπορεί να φτάσουν τα πράγματα όταν η πολιτεία είναι απούσα».
Λέγαμε επίσης τότε ότι η εκκλησιαστική ιεραρχία βοηθούσε το έργο σας. Στο μεταξύ, εξελέγη αρχιεπίσκοπος άνθρωπος που κατάγεται από αυτήν ακριβώς την περιοχή των Οινοφύτων. Επαιξε κάποιο ρόλο αυτό;
«Τελώ εν αναμονή αποτελεσματικής παρέμβασης της Εκκλησίας μας και για το τοπικό περιβαλλοντικό πρόβλημα και για το ευρύτερο. Θεωρώ ότι υπάρχει τεράστιο κενό, το οποίο πρέπει να καλυφθεί. Είναι πνευματικό ζήτημα αλλά καταλήγει σε συγκεκριμένα πρόσωπα, συγκεκριμένους χριστιανούς, συγκεκριμένους ρυπαντές, με τους οποίους η οποιαδήποτε εξουσία, οποιαδήποτε εκκλησία πρέπει να συγκρουστεί. Η σύγκρουση είναι δομικό συστατικό για να πάνε τα πράγματα μπροστά. Η Εκκλησία προχώρησε μέσα από συγκρούσεις με την εξουσία. Εγώ περιμένω την Εκκλησία να συγκρουστεί για το θέμα το περιβαλλοντικό, το οποίο είναι κατ' εξοχήν πνευματικό ζήτημα και πρέπει να την αφορά. Εχουμε το φωτεινό παράδειγμα του "πράσινου" Οικουμενικού Πατριάρχη που, νομίζω, δείχνει τον δρόμο. Εμείς όμως δεν πρέπει να μιλάμε θεωρητικά και γενικά, έχουμε συγκεκριμένο πρόβλημα, συγκεκριμένη μητρόπολη, συγκεκριμένη ενορία, συγκεκριμένους ανθρώπους. Και εκεί αρχίζουν τα δύσκολα...».
Οι Αρχές
Σε επίπεδο συνεργασίας με τις Αρχές άλλαξε κάτι;
«Μέχρι τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές είχαμε έναν πόλεμο με την πολιτεία σε κάθε επίπεδο. Αρνηση παροχής στοιχείων, προσπάθεια κάλυψης-υποβάθμισης του προβλήματος για να πέσουν οι υπεύθυνοι στα μαλακά. Εχουμε κρατικά έγγραφα που προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι είναι επ' ωφελεία μας να πίνουμε εξασθενές χρώμιο! Οι δράσεις μας ενόχλησαν για πρώτη φορά την εξουσία. Συμβάλαμε στο να αρχίσει να γυρίζει ο δυσκίνητος μηχανισμός, ζητούμενο είναι το πού θα οδηγήσει η κινητικότητα. Από τις εκλογές και μετά η εικόνα άλλαξε. Οι επιλογές προσώπων σε σημεία καίρια, όπως η Ειδική Γραμματεία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και η Επιθεώρηση, συγκεκριμένα η Μαργαρίτα Καραβασίλη και ο Παναγιώτης Μέρκος, είναι άνθρωποι που υπέστησαν διωγμό για τη στάση που κράτησαν στο θέμα του Ασωπού ποταμού. Δικαιολογημένα και εμείς ανεβάζουμε τον πήχη».
Στο ποίμνιό σας είδατε αλλαγές;
«Πολλές. Η δυσπιστία που υπήρχε στην αρχή από μερικούς έγινε εμπιστοσύνη. Δείξαμε συνέπεια όλα αυτά τα χρόνια και άλλαξε η ποιότητα αντίδρασης της τοπικής κοινωνίας. Οι άνθρωποι είναι περισσότερο ενημερώμενοι, υποψιασμένοι απέναντι στην εξουσία, ανησυχούν για την υγεία τη δική τους και των παιδιών τους».*

«Οσοι ρυπαίνουν δεν σώζονται με νηστεία»

Αν ερχόταν κάποιος να σας εξομολογηθεί μια περιβαλλοντική αμαρτία, τι θα του λέγατε; Ποινή... νηστείας;
«Κάθε φορά που κάνει κάποιος μια αδικία, ο καλύτερος τρόπος να συγχωρεθεί, ας πούμε, το αμάρτημα είναι να διορθώσει την κατάσταση. Να σταματήσει αμέσως ο ρυπαντής να ρυπαίνει. Κακώς φτάσαμε στο σημείο να κάνουμε το αυτονόητο μόνο διά της επιβολής. Η ρύπανση χτυπά και τους ίδιους, η επίσκεψη και μόνο στο εργοστάσιο βλάπτει. Η νηστεία είναι ένα απλό παράδειγμα του πώς θα μάθουμε τον εαυτό μας να λέει και ένα "όχι". Ο βιομήχανος-ρυπαντής απλώς κατασπαράζει τον κόσμο, τον βλέπει σαν πρώτη ύλη. Σίγουρα δεν νηστεύει. Ας νηστεύει εκκλησιαστικά, ας είναι πιστός, ας μην τρώει κρέας. Η καλύτερη νηστεία δεν είναι η υποκριτική του "δεν θα φάω κρέας σήμερα", αλλά θα σταματήσω να ρυπαίνω και όσα κέρδισα παρανόμως τόσα χρόνια θα τα ρίξω στην αποκατάσταση. Να το πάω πιο πέρα; Θα ψάξω να βρω πόσοι έπαθαν καρκίνο από μένα, θα προσπαθήσω να τους κάνω καλά και αν έχουν πεθάνει, να βοηθήσω τις οικογένειές τους».
Και κάτι πρακτικό... Στα Θεοφάνια, σε τι λογής νερό θα ρίξετε τον Σταυρό;
«Σίγουρα σε νερό ρυπασμένο και βρώμικο. Στο δίκτυο ύδρευσης έχουμε ακόμη προβλήματα. Το διυλιστήριο δεν φτιάχτηκε σωστά, δεν αποδίδει, δεν πίνουμε δυστυχώς νερό, παρά τις εξαγγελίες. Αυτό είναι το νερό όμως που έχουμε, αυτό θα αγιάσουμε...».
Πάντως ο πρώτος αγιασμός υδάτων έγινε στον ποταμό Ιορδάνη...
«Στους ποταμούς δίπλα πρωτοαναπτύχθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός. Εμείς σήμερα "ανταποδίδουμε" το καλό που μας έκαναν...».

ΠΗΓΗ:

Enet